Giày chạy bộ ‘phạm quy’ ngày càng phổ biến

Các công ty đang cố tình sản xuất ra những đôi giày có chiều cao vượt mức 40mm theo quy chuẩn của Liên đoàn Điền kinh thế giới. Những đôi giày này không được phép sử dụng ở những giải dành cho các elite nhưng các nhãn hàng vẫn kiếm bộn tiền nhờ bán cho người chạy bình thường.

Gần một thập kỷ trước, khi siêu giày được trình làng và lập tức biến đổi hẳn bản chất của chạy dài. Không ai hiểu nổi vì sao giày Nike với lớp đế dày và tấm sợi carbon lại đột nhiên khiến các chân chạy nhanh hơn hẳn và đạt hiệu quả cao hơn. Các nhãn giày khác vội vàng gia nhập cuộc đua khiến kỷ lục thế giới liên tục bị xô đổ.

Cơ quan quản lý chạy bộ – Liên đoàn Điền kinh thế giới – vội vã ra quy định siết lại, chỉ chấp nhận những đôi giày có đế không quá 40mm, tương đương 1,6 inch. Nhưng gần đây có những động thái rất lạ lùng xảy ra. Các công ty giày bắt đầu cố tình vượt qua giới hạn đó. Đế liên tục dày lên còn người chạy đổ xô vào những đôi siêu giày dù đứng trước nguy cơ không được dự một số giải.

“Cơ chế chuyển hóa rất đơn giản”, Phó chủ tịch toàn cầu về sản phẩm chạy bộ của Adidas Patrick Nava phân tích. “Thêm càng nhiều bọt dưới chân, bạn càng thoải mái và chạy được lâu hơn”.

Adidas cho biết đôi giày Adizero Prime X2 Strung “không được chấp nhận tại các giải elite” vì có đế vượt quy chuẩn nhưng thường bán hết mỗi lần tung ra thị trường dù giá tới 300 USD. Hãng đang chuẩn bị tung ra thêm phiên bản mới vào mùa hè này, và đế vẫn vượt mốc chuẩn tới 10 mm.

Jens Jakob Andersen – người sáng lập website RunRepeat chuyên review chuyên sâu giày chạy – lần theo quá trình phát triển của những đôi giày phạm quy cho biết trong 100 đôi giày được trang web phân tích gần đây, tới 18 đôi có chiều cao đế hơn mức 40mm.

Theo một số chân chạy nổi tiếng, chẳng hạn VĐV ultramarathon Rajpaul Pannu do Hoka tài trợ, những đôi giày “phạm quy” đều rất hấp dẫn. Tháng 2 năm nay, anh vô địch giải 100 dặm do Liên đoàn Điền kinh Hoa Kỳ tổ chức nhưng bị đánh “phạm quy” vì đi giày không đúng chuẩn: mẫu Hoka Skyward X anh sử dụng được xác nhận có chiều cao vượt quy chuẩn tới 8 mm.

Pannu cho biết anh đổi giày chạy ngay trước giải theo gợi ý từ một nhân viên của Hoka và vì mẫu Skyward X vừa chân hơn bất kỳ anh mẫu anh từng đi. Anh không ý thức được rằng mẫu này phạm quy, và chỉ biết khi có người tố cáo trực tuyến.

Anh không đổ lỗi cho Hoka vì vận nhận được tiền thưởng giải nhất dù thành tích bị hủy. Pannu cho rằng người của Liên đoàn Điền kinh Hoa Kỳ nên cảnh báo anh rằng giày không phù hợp quy chuẩn. Liên đoàn Điền kinh Hoa Kỳ không bình luận gì dù được báo chí liên hệ phỏng vấn.

Bản chất của các giải chạy siêu cự ly khiến tình trạng giày “phạm quy” khá phổ biến. Thay vì sử dụng siêu giày cho chạy giải, các chân chạy ultra đôi khi sử dụng giày tập luyện để chạy giải vì những đôi giày nào thoải mái hơn và nặng hơn. Và ngày càng có nhiều mẫu giày vi phạm quy định của Liên đoàn Điền kinh quốc tế được trình làng.

Sau khi Pannu bị coi là phạm quy, Hội đồng chạy đường mòn của Liên đoàn Điền kinh Hoa Kỳ viết email cho các chân chạy để phổ biến về quy định. (Với chạy địa hình trên núi và đường mòn thì không có quy định về giày. Ông Jason Bryant – Phó chủ tịch Hội đồng chạy đường mòn thừa nhận “Nếu bạn muốn đi dép xỏ ngón dùng cho bơi lội cũng vẫn hợp lệ”).

Những với các công ty giày, không có lý do gì khiến họ rút khỏi mảng sản xuất siêu giày vốn chiếm phân khúc đắt đỏ nhất trên thị trường. Những mẫu siêu giày, cả hợp quy và phạm quy, thúc đẩy doanh số giày chạy bộ. Công ty phân tích thị trường Circana đưa ra số liệu đáng suy ngẫm: trong 2 năm qua dù số lượng giày được sản xuất giảm 2% nhưng giá trị quy theo đô la của lượng giày bán ra lại tăng 14%.

Puma đưa xu hướng đế cao lên một tầm cao mới vào tháng 8 năm ngoái khi tung ra một mẫu gọi là “xe ý tưởng” mang tên RB Nitro Elite. Phần trước bàn chân của mẫu này trông như ván lấy đà khi bật nhảy trong môn thể dục dụng cụ. Chiều cao của mẫu này lên tới 58mm – hơn quy chuẩn tới 0,7 inch.

1.000 đôi của mẫu này được bán hết trong một vài giờ. Nhãn hàng cũng tung ra mẫu “phạm quy” như MagMax Nitro và có kế hoạch trình làng thêm các mẫu tương tự trong tương lai.

Adidas cũng lên kế hoạch đưa ra thị trường những mẫu phớt lờ quy định của Liên đoàn Điền kinh Quốc tế. Tuy nhiên vẫn có giới hạn về chiều cao đôi giày do lo ngại đến an toàn cho người chạy.

“Chúng tôi nghiêng về nhận định chiều cao khoảng 50mm là mức an toàn và giảm thiểu thấp nhất rủi ro ngã cho người chạy”, Nava tiết lộ.

(VnRun dịch từ WSJ)