Huyền thoại Henry Rono vừa qua đời ngày 15/2 ở tuổi 72. Chân chạy trứ danh người Kenya này đang giữ thành tích vô tiền khoáng hậu khi phá tới 4 KLTG chỉ trong 81 ngày.
Rono lớn lên ở thung lũng Rift và sớm bộc lộ tài năng. Ông gia nhập quân đội để có điều kiện tập luyện. Năm 1976, ở tuổi 24, ông chuyển tới sống ở Pullman, Washington (Hoa Kỳ) để chạy cho đội tuyển trường đại học bang Washington. Tại đây, ông 3 lần giành chức vô địch băng đồng NCAA (Hiệp hội Thể thao Đại học Quốc gia) các năm 1976, 1977, 1979, và nội dung 3000m chạy trong nhà năm 1977, nội dung 3000m vượt chướng ngại vật các năm 1977 và 1978.
Chỉ từ tháng Tư tới tháng Sáu năm 1978, Rono bất khả chiến bại trong nhiều cự ly. Đầu tiên ông lập kỷ lục thế giới 5000m với thành tích 13 phút 8 giây 04 tại một giải đấu ở Berkeley, California tổ chức ngày 8/4, rút ngắn được 4 giây so với kỷ lục cũ. Một tháng sau, ngày 13/5, ông lập kỷ lục vượt chướng ngại vật với thời gian 8 phút 5 giây 04 ở Seattle. Kỷ lục thứ 3 của ông ở cự ly 10000m Vienna vào ngày 11/6, thành tích 27 phút 22 giây 47 của ông hơn kỷ lục cũ 8 giây. Ngày 27/6, tại giải đại hội thể thao Bislett ở Oslo, Na Uy, ông đạt thành tích 7 phút 32 giây 01 để lập kỷ lục mới ở cự ly 3000m.
Rono chưa bao giờ tham gia một kỳ thế vận hội nào vì Kenya tẩy chay sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh này vào các năm 1976 và 1980, trùng với thời kỳ ông ở đỉnh cao.
Năm 1981, ông tiếp tục phá kỷ lục 5000m của chính mình với thời gian 13 phút 06 giây 20. Sự nghiệp của ông bao gồm cả những chiến thắng đáng nhớ tại giải băng đồng trước nhà vô địch Hoa Kỳ Alberto Salazar và trước Bill Rodgers ở nội dung bán marathon.
Rono giải nghệ mà không được hỗ trợ gì, phải di chuyển liên tục giữa các địa phương ở Hoa Kỳ, sống ở Albuquerque, bang New Mexico; Portland và Eugene, bang Oregon; Boston và New York. Ông từng lâm vào cảnh vô gia cư nhiều tháng vào đầu những năm 1990, sống trên đường phố Salt Lake City. Năm 2021, ông quay về Kenya sống với em trai, sức khỏe ông không được tốt do căn bệnh tim.
(VnRun dịch từ RW)
