Là nhà vô địch cự ly 1500m của Hoa Kỳ, tham gia cả Olympic và giữ một loạt kỷ lục cả chạy trong nhà và ngoài trời của khu vực Bắc Mỹ nhưng tình yêu với chạy bộ của chân chạy sinh năm 1999 Yared Nuguse rất đơn giản: chỉ là muốn tìm được niềm vui. Anh đến với chạy bộ thật tình cờ, định hướng nghề nghiệp cũng không phải là chạy bộ nhưng rồi vẫn giành chức nhiều chức vô địch. Có lẽ số phận đã tình cờ sắp đặt anh vào sự nghiệp phải sải bước trên đường piste và tranh tài với những tên tuổi lớn nhất chạy cự ly trung bình của thế giới.
Yared Nuguse có nhiều thời gian rảnh rỗi hơn bao giờ hết khi còn theo học chuyên ngành hóa sinh ở đại học Notre Dame (bang Indiana). Giờ đây, khi đã là vận động viên chuyên nghiệp của Câu lạc bộ điền kinh On (OAC) ở Boulder, bang Colorado, khối lượng tập luyện của anh nặng hơn nhiều thời còn học đại học. Nhưng hầu hết các buổi chiều anh đều ngủ và đọc sách – thường là serie giả tưởng Mistborn của nhà văn Brandon Sanderson – và chơi trò chơi điện tử.
Và cả nghiên cứu đường chạy.
“Một năm trước, tôi chưa bao giờ xem bất đường chạy nào, và tôi chưa bao giờ thực sự quan tâm và yada yada yada”, anh nói, sử dụng cách nói tắt lấy cảm hứng từ Seinfeld, nhân đôi thán từ để đánh lạc hướng sự chú ý.
Bây giờ anh thích xem đường chạy vào thời gian rảnh. Và không chỉ các giải chạy dài từ xa, mà cả những sự kiện khác, để anh tìm hiểu đối thủ. “Vì vậy, khi tôi nhìn thấy họ, tôi không đến nỗi phải tự hỏi ‘Ồ, ai vậy?’ như khi tôi đứng trước Fred Kerley”, anh kể.
Cần phải minh xác một điều là cho đến năm 2022, Nuguse không biết ai là chân chạy nam nhanh nhất thế giới.
Lúc ấy anh đi xem Giải vô địch thế giới diễn ra ở Eugene (bang Oregon), và khi nhà vô địch thế giới và vô địch Hoa Kỳ ở nội dung 100m Kerley đi ngang qua, Nuguse quay sang hỏi các đồng đội mới ở OAC: “Anh chàng đó trông rất quen. Cậu biết là ai không?“
Bản năng chạy bộ
Mặc dù đồng đội bất ngờ trước việc Nuguse thiếu kinh nghiệm đến thế nhưng điều đó phù hợp với đà tiến bộ của anh trong thể thao.
Khi còn là mới vào trung học ở Louisville, bang Kentucky, Nuguse tham gia đội bowling. Trong giờ học thể dục, anh phải chạy tổng cộng 1,6km quanh khuôn viên Đại học Louisville. Anh hoàn thành quãng đường trong 5 phút 30 giây dù chưa hề tập luyện chạy bộ, lý do chạy nhanh được anh đưa ra một cách khá hài hước là để vượt các bạn cùng lớp của mình khi xếp hàng ăn trưa tại McDonald’s.
Ngay sau đó tình hình thay đổi.
“Giáo viên thể dục của tôi nói với HLV điền kinh, ‘Có cậu bé này hay lắm, anh nên nói chuyện với nó,’ yada yada” , Nuguse nói. “HLV đến gặp tôi trong lớp học và nói, ‘Tôi có thể nói chuyện với Yared không?’ rồi kéo tôi ra ngoài và cố gắng tỏ ra như, ‘Ồ, cậu thực sự nên tham gia CLB chạy, vui lắm đấy,’ và yada yada yada. Tôi vẫn kiểu, ‘Tôi không biết. Để xem sao’. HLV đưa ra kế hoạch khá thuyết phục nên cuối cùng tôi cũng chấp nhận”.
Năm cuối cấp, anh giành được danh hiệu cấp bang Kentucky ở các cự ly 800 m, 1600 m và 3200 m, đồng thời đạt thành tích cá nhân tốt nhất 4:06ở cự ly 1,6 km (1 dặm). Anh được tuyển thẳng để chạy cho đại học Notre Dame và đã giành được danh hiệu 1500m giải vô địch các trường đại học (NCAA) năm 2019 khi là sinh viên năm thứ hai và lập kỷ lục giải với thành tích 3 phút 34 giây 68 vào năm 2021.
Không phải đến khi giành chức vô địch năm 2019, anh mới nhận ra rằng mình chạy rất giỏi. Cũng không phải đến năm 2021 – thời điểm góp mặt trong đội tuyển Olympic Hoa Kỳ – anh mới bắt đầu hình dung ra sự nghiệp của một vận động viên chuyên nghiệp. Cho đến lúc đó, anh luôn nghĩ rằng mình sẽ học nha khoa vì từ năm 13 tuổi đã luôn muốn trở thành bác sĩ chỉnh nha.
Một con đường khác
Ở tuổi 24, Nuguse vẫn có kế hoạch học nha khoa khi nghỉ thi đấu. Anh cho biết mình không định vẫn tiếp tục nghiệp chạy bộ khi ngoài 30 tuổi.
Giấc mơ đó giúp anh giảm được áp lực cho từng cuộc đua cá nhân và toàn bộ sự nghiệp chạy bộ. “Tôi nghĩ con đường khác đó thực sự giúp tôi đến mỗi giải đua – và nói chung là đến với nghiệp chạy bộ – theo tâm thế ‘Đây không phải là toàn bộ cuộc sống của mình. Mình có việc khác để làm sau này’”, anh thừa nhận.
Đó là sự cân bằng đã giúp anh tận hưởng mỗi khi bước vào vạch xuất phát. Các vận động viên khác, như nhà vô địch 800m Olympic Athing Mu, cảm thấy sức nặng của kỳ vọng mỗi khi khác lên mình đồng phục đội tuyển quốc gia. Nuguse thì không.
“Ồ, tôi thích chạy giải” anh nói. “Đó là phần hấp dẫn nhất. Tôi cảm thấy như đó là phần thưởng nhỏ mà tất cả chúng tôi nhận được cho mọi bài tập luyện đã thực hiện. Tôi hơi căng thẳng, nhưng không nhiều như trước đây. Căng thẳng một chút cũng tốt, vì điều đó cho thấy bạn thực sự quan tâm đến giải và bạn rất hào hứng với nó. Nhưng tôi không thực sự bị ám ảnh vì giải đấu. Giống như, không, bây giờ tôi đã chạy đủ số lần để cảm thấy một giải chạy chỉ là một giải chạy mà thôi, điều gì xảy ra sẽ xảy ra còn tôi chỉ cần sải bước để tận hưởng niềm vui”.
Huấn luyện viên của anh – VĐV từng ba lần dự Olympic Dathan Ritzenhein – nói rằng dù có thái độ đó nhưng Nuguse vẫn muốn giành chiến thắng: “Yared là người lạnh lùng nhất bạn có thể tưởng tượng ra, đó không phải là vẻ bề ngoài, mà cậu ta là một sát thủ trên đường đua. Cậu ta rất quan tâm đến chiến thắng”.
Những thành tích năm 2023
Nuguse dính chấn thương tại Thế vận hội Olympic ở Tokyo năm 2021 và không thể dự các giải. Anh gặp chấn thương vào cuối mùa giải đại học năm 2022 nên không thể tham dự NCAA. Mặc dù kịp bình phục để tham dự giải vô địch Hoa Kỳ năm ngoái, nhưng anh không tập luyện đầy đủ để góp mặt trong đội tuyển Hoa Kỳ tham dự giải vô địch thế giới năm ngoái và đến Eugene với tư cách là một khán giả.
Nhưng sau hơn một năm kiên trì tập luyện, anh tỏa sáng trong năm 2023.
Trong mùa giải trong nhà, anh y đã lập kỷ lục Hoa Kỳ ở cự ly 3.000 m (7 phút 28 giây 24) và sau đó chạy cự ly 1 dặm trong nhà tại Millrose Games với thành tích 3 phút 47 giây 38 – thông số nhanh thứ hai lịch sử.
Khi chạy các giải ngoài trời, anh đạt một số thành tích đáng kinh ngạc ở cự ly 1500m. Anh về thứ ba Oslo Diamond League với thông số 3 phút 29 giây 02. Bernard Lagat là người Mỹ duy nhất chạy nhanh hơn.
Nuguse giành chức vô địch Hoa Kỳ vào tháng 7 năm nay, vượt qua các chân chạy 22 tuổi Joe Waskom và Cole Hocker của Đại học Washington. Waskom nhanh chóng dẫn đầu cho tới 200m cuối cùng thì Nuguse tung màn nước rút ngoạn mục vượt lên dẫn trước ở 100m cuối cùng.
Hai tuần sau giải vô địch quốc gia, Nuguse giành chiến thắng cự ly 1500m tại London Diamond League với thông số 3 phút 30 giây 44 và cho biết đây là giải đua yêu thích của anh vì được thi đấu với những ngôi sao xuất sắc. Tuy nhiên, thiết sót là sự vắng mặt của một chân chạy 22 tuổi khác và là một trong những tên tuổi lớn nhất: Jakob Ingebrigtsen của Na Uy – người không thua trận chung kết nào kể từ khi về nhì Giải vô địch thế giới năm ngoái. Jakob Ingebrigtsen đã chạy 1500 m với thành tích 3 phút 27 giây 14 vào mùa hè năm nay để thành người chạy nhanh thứ tư trong lịch sử ở cự ly này.
“Tôi thấy có được niềm vui lớn nhất ở London”, Nuguse nói, “bởi vì đó là một giải đua đẳng cấp thế giới, nhưng cũng là một giải mở ra cơ hội cho mọi người theo nghĩa là Jakob không tham dự. Không có anh ấy ở đó, tôi nghĩ giải sẽ tăng thêm một cấp độ kiểu như đây là cơ hội của tôi. Tôi đã thực sự phấn khích trong suốt thời gian đó và cảm thấy như mình cũng đã có màn trình diễn thực sự tuyệt vời”.
Tiếp theo anh sẽ dự Giải vô địch thế giới ở Budapest khai màn ngày 19 tháng 8 và vòng đầu tiên của nội dung 1500m nam diễn ra lúc 7:02 tối giờ địa phương.
Nuguse là ứng viên nặng ký giành huy chương. Anh nói rằng mình sẽ cảm thấy giải thành công nếu anh vui vẻ – ngay cả khi không được đứng bục. Chỉ cần có cảm giác là ấy đã dốc hết sức. “Đó sẽ là một ngày tuyệt vời đối với tôi”, anh nói.
Đồng thời, anh không sẵn sàng nhường HCV cho Ingebrigtsen.
“Tôi không thích nghĩ rằng ai đó bất khả chiến bại. Lý do chúng tôi chạy là vì thật thú vị chờ xem điều gì sẽ xảy ra. Mặc dù anh ấy đã có một năm tuyệt vời, nhưng giờ đây tôi cảm thấy mình đang sung sức nhất, và thực sự hào hứng muốn xem có thể làm được gì trước anh ấy, đặc biệt là trong giải đấu gồm nhiều vòng chạy. Tất cả đều phụ thuộc vào màn trình diễn trên đường chạy và những gì chúng tôi đã tập luyện trong cả năm. Tôi sẽ không ngại bất kỳ ai”, Nuguse thẳng thắn.
(VnRun dịch từ RW)
