Từ trước giai đoạn bùng nổ chạy bộ vào những năm 1970, Saucony đã là tên tuổi hàng đầu ở Mỹ và rất được khách hàng ưa chuộng trong 125 năm qua. Ngày nay, giày của thương hiệu khó đọc này hiện diện trên chân các nhà vô địch marathon, ba môn phối hợp, chạy bộ… và có lượng khách hàng trung thành không nhỏ. Dưới đây là 9 điều thú vị có lẽ bạn không biết về thương hiệu này.
1. Công ty đã có lịch sử 125 năm
Saucony là một trong những công ty giày thể thao nguyên bản nhất của Hoa Kỳ. Xuất xứ của công ty phải quay ngược về thời điểm 1898 khi công ty sản xuất giày Saucony chuyên về giày trẻ em được 4 doanh nhân thành lập tại một tòa nhà bằng gạch cao ba tầng ở Kutztown, Pennsylvania. Câu chuyện ban đầu về thương hiệu cũng phải kể tới năm 1910 – thời điểm A.R. Hyde và các con được thành lập ở Cambridge, Massachusetts. Nhãn hiệu lúc đó còn có quy mô rất nhỏ này do doanh nhân gốc Nga Abraham Hyde thành lập, để rồi sang những năm 1930 và 1940 đã sản xuất rất nhiều loại giày thể thao (kể cả giày trượt băng và giày trượt patin) cùng giày cho quân đội. Năm 1952, Hyde công ty giày Athletic sản xuất các loại giày đá bóng (kiểu Mỹ), bóng chày, giày chạy trong sân vận động nhãn hiệu Spot-Bilt, đồng thời giành được một hợp đồng nhỏ với chính phủ để sản xuất giày cho những nhà du hành vũ trụ đầu tiên của NASA. Năm 1968, Hyde Athletic Industries tiến sâu hơn vào lĩnh vực giày thể thao qua động thái mua công ty sản xuất giày Saucony gần thời điểm đó mới sản xuất giày chạy bộ.
Trong những thập kỷ tiếp theo, công ty tiếp tục bán giày mang các nhãn hiệu Hyde, Spot-Bilt, Saucony. Nhãn hiệu Spot-Bilt nổi danh vì làm giày cho cầu thủ O.J. Simpson và nhờ có cầu thủ này mà gần như thuyết phục được huyền thoại bóng rổ Michael Jordan đi giày mang thương hiệu này. Spot-Bilt tiếp tục sản xuất giày chạy bộ, bóng chày và tennis cho tới đầu những năm 1990 mới sáp nhập hẳn vào cái tên Saucony. (Giày bóng chày Spot-Bilt gần đây mới quay trở lại danh mục sản phẩm của Saucony). Từ năm 2012, Saucony thuộc về Wolverine Worldwide, ông lớn ngành sản xuất giày có trụ sở ở Michigan và là chủ sở hữu các nhãn hiệu giày Merrell, Chaco, Sperry, Hush Puppies, Harley Davidson và Caterpillar’s CAT.
2. Tên của thương hiệu được phát âm là Sock-A-Knee
Trong nhiều năm, người chạy thường đọc sai tên thương hiệu, nhưng chính điều này lại được hãng ca ngợi bằng các hoạt động marketing trong năm nay. Trong ngày Cá tháng Tư, hãng đã đăng trên các nền tảng truyền thông xã hội rằng: “Sau 125 năm bị đọc sai, chúng tôi quyết định đổi tên để các bạn đọc đúng” kèm theo thông cáo đổi tên sang Sock-A-Knee và một chứng nhận phát đúng. Các hộp giày cho các mẫu Saucony năm nay thể hiện rất rõ biệt danh Sock-A-Knee.
3. Logo của hãng thể hiện dòng nước chảy quanh các mỏm đá của suối Saucony
Cái tên Saucony gợi đến con suối Saucony chảy vắt qua Kutztown, không xa nhà máy ban đầu. Tên dòng suối khởi nguồn từ một từ tiếng Hoa Kỳ bản địa có nghĩa là “lối ra” tả lại hành trình 17 dặm vào suối Maiden. Logo độc nhất vô nhị của hãng được cho là mô tả lại các dòng nước nổi bong bóng cùng những mỏm đá trên suối (nên ba “mỏm đá” ẩn dụ cho các giá trị cốt lõi của thương hiệu là thi đấu tốt, sức khỏe tốt, cộng đồng tốt). Rất nhiều ngành kinh doanh khác ở Kutztown sau đó cũng đặt theo cái tên này, chẳng hạn công ty bia rượu Saucony, hiệu sách Saucony, và Saucony Café.
4. Các mẫu giày của Saucony luôn đi đầu về cách tân từ khi giày chạy phổ biến
Năm 1958, Saucony công bố mẫu giày chạy đường track mới 7446 và được coi là một trong những mẫu giày chạy bộ tốc độ đầu tiên trên thế giới. Mẫu này cực nhẹ,được sản xuất từ da chuột túi và có 6 gai ở phía trước bàn chân. Dù Saucony vẫn chưa phải là cái tên lớn vào đầu giai đoạn chạy bổ bùng nổ đầu những năm 1970 thì năm 1977 Saucony vẫn được Báo cáo thường niên về phản ứng của khách hàng trao danh hiệu “giày chất lượng nhất”. Hai năm sau, tạp chí Runner’s World đánh giá giày Saucony Hornet 5 sao và “đứng đầu về hấp thụ tác động chạy”. Tiếp theo đà sáng tạo đó, Saucony Trainer 1980 nằm trong số các mẫu giày đầu tiên thay thế lớp đế cứng bằng lớp bọt nằm giữa giữa đế giữa và lót giày để tạo ra để tạo cảm giác êm chân hơn.
Saucony đạt bước đột phá vào năm 1981 – thời điểm bùng nổ chạy bộ giải trí – với mẫu giày tập luyện Jazz và Lady Jazz được bác sĩ nổi tiếng Frank Santopietro hỗ trợ. Với tiêu chuẩn ngày nay, các mẫu này không hẳn là giày mang tính cách mạng khi chỉ có lớp đế giữa EVA midsole, thân giày nilon có các lớp da lộn, đế ngoài bằng cao su đặc biệt cùng vấu tam giác được Saucony gọi là “đế ngoài Maxitrac”. Nhưng ở thời điểm đó, các mẫu giày này nhẹ hơn, linh hoạt hơn và đi thoải mái hơn hầu hết các nhãn hiệu khác. Cảm giác khi chạy, độ vừa vặn được người chạy đánh giá cao – nhất là phụ nữ do thường có gót chân bó hơn, và Runner’s World lại một lần nữa cho Saucony đánh giá 5 sao, đưa nhãn hiệu vào hàng ngũ bán chạy nhất thập kỷ, Saucony cũng trở thành một trong các nhãn giày chạy bộ phổ biến nhất Hoa Kỳ.
Năm 2009, trong cuộc cách mạng giày tối giản, Saucony tung ra mẫu Kinvara đầu tiên – mẫu giày nhẹ, linh hoạt, cho cảm giác tiếp đất tương tự các mẫu tối giản ngày nay nhưng có lớp đệm vừa đủ và độ chênh mũi gót 4mm. Các mẫu giày như Kinvara – vẫn bán chạy ở phiên bản thứ 14 – vượt khỏi chủ nghĩa tối giản và trở thành một trong những biểu tượng của phong trào này.
Năm 2015, mẫu Saucony Triumph ISO trình làng lớp dế giữa bằng bọt EVERUN nhẹ và phản hồi cực tốt do làm bằng các tấm TPU có bơm hơi. Chất liệu này về sau được cải tiến thành đế giữa PWRRUN PB năng động trong mẫu giày chạy giải Endorphin Pro có tấm carbon trình làng năm 2020.
Mẫu át chủ bài của dòng Endorphin là Endorphin Speed. Đây là mẫu đầu tiên có tấm nylon cong khá linh hoạt vào đế giữa bằng bọt đặc biệt (hơn là tấm sợi carbon), thiết lập tiêu chuẩn mới về giày tập luyện có độ phản hồi cao gần đạt chuẩn siêu giày ngày nay. Đang ở phiên bản thứ ba, Endorphin Speed được đánh giá cao và nhận nhiều giải thưởng từ giới chuyên gia.
5. Giày Saucony được Rod Dixon đi khi thắng một trong những giải marathon tiêu biểu nhất lịch sử
Chân chạy Rod Dixon được Saucony tài trợ đã vô địch New York City Marathon 1983, chinh phục cách biệt 2 phút rưỡi với chân chạy người Anh Geoff Smith khi chỉ còn khoảng 10km là kết thúc cuộc đua để chiến thắng với thành tích 2:08:59. Giải được tường thuật trên đài ABC Sports là một trong những cuộc đua marathon kịch tính nhất, đưa biệt danh “chim Kiwi bay” của Dixon nổi danh và định vị Saucony vào hàng ngũ các thương hiệu giày chạy phổ biến nhất thế giới.
Saucony tận dụng cơ hội đó, cùng với hỗ trợ từ Dixon, để tung ra mẫu giày nổi bật đầu tiên mang tên DXN Trainer vào năm 1984. Nhẹ hơn mẫu Jazz, mẫu này có lớp đế giữa EVA với cường độ gấp 3 lần cùng “đệm Dixon” – một lớp bọt êm hơn ở gót chân có lỗ nhỏ để hấp thụ tác động chạy, và một mảng bọt nhỏ mềm mại nhưng bền bỉ ở dưới lớp đỡ xương bàn chân nhằm mang lại cảm giác nảy hơn khi đáp mũi. Một đặc điểm khác biệt nữa là “cửa sổ Dixon” hay một miếng che gót chân có thể thu lại nhằm giảm áp lực lên dây chằng gót khi chạy dài. Saucony hiện sản xuất phiên bản hiện đại hơn của mẫu DXN Trainer nằm trong bộ dòng Saucony Originals.
6. Thương hiệu tập trung vào ba môn phối hợp trong những năm 1980 và 1990
Saucony trở nên phổ biến hơn và bán chạy hơn nhờ tập trung vào ba môn phối hợp ngay từ những ngày đầu của kỷ nguyên bơi – đạp – chạy. Hãng tìm được thị trường ngách khi tài trợ giày chạy cho nhiều VĐV hàng đầu như Dave Scott từng 6 lần vô địch giải VĐTG Ironman trong những năm 1980. Nhiều năm liền, Saucony sử dụng khẩu hiệu “Chung thủy với thể thao” dựa trên cam kết dài hạn với ba môn môn phối hợp. Năm 1994, hãng cũng phát triển một phiên bản giày chuyên dụng cho ba môn phối hợp là Aya được VĐV lừng danh người Úc Greg Welch đi khi vô địch giải Ironman cùng năm. Dù không tập trung vào ba môn phối hợp nhiều nữa nhưng cho tới năm 2023, Saucony tiếp tục tài trợ cho nhiều VĐV như Jarrod Shoemaker, Sarah True, Tim Reed, Melanie McQuaid, Sarah Piampiano và Linsey Corbin. Tại giải VĐTG Ironman 70.3 năm 2022, ở St. George, bang Utah (Hoa Kỳ), VĐV người Đan Mạch Thor Bendix Madsen đi đôi Saucony Endorphin Pro 3 màu hồng khi chạy một trong những lần bán marathon nhanh nhất (1:14:14) để xếp thứ 8 chung cuộc.
7. Nhiều chân chạy hàng đầu của Hoa Kỳ dùng giày Saucony
Sau khi xếp thứ 2 giải marathon Boston chuẩn bị cho Olympic năm 2008, Magda Boulet trở thành chân chạy được Saucony tài trợ có mặt ở Olympic Bắc Kinh và đạt thành tích tốt nhất sự nghiệp 2:26:22. VĐV nước rút Wallace Spearmon Jr. hai lần tham dự Olympic (2008, 2012) nội dung 200m và 2 lần vô địch thế giới cũng đi giày Saucony. VĐV Molly Huddle được Saucony tài trợ từ 2007 đã tham dự các nội dung 5000m tại Olympic 2012 và 10.000m năm 2016, hiện đang chuẩn bị cho vòng tuyển chọn Olympic 2024. Jared Ward xếp thứ 6 ở Olympic Rio 2016 đã đi đôi Saucony A8 và hiện là chân chạy marathon hàng đầu với nhiều lần đứng trong top-10 tại các giải World Majors ở Chicago, Boston, New York. Ở vòng loại cho Olympic 2020, chân chạy marathon Molly Seidel đi đôi Endorphin Pro thế hệ đầu khi giành vị trí thứ hai (2:27:31) kèm vé tới Olympic Tokyo. Grayson Murphy đi Saucony Peregrine lúc vô địch giải chạy trail thế giới năm 2019 tổ chức ở Argentina, và là thành viên đội tuyển Hoa Kỳ dự giải năm nay tổ chức ở Áo.
8. VĐV marathon từng dự Olympic Jared Ward giúp Saucony phát triển các mẫu giày mới về tốc độ
Khi Nike tung ra các mẫu giày có tấm carbon vào năm 2017, Saucony cũng phát triển các mẫu giày chạy giải riêng. Khi đó, Jared Ward phối hợp với phòng thí nghiệm sinh lý học BYU do tiến sĩ Iain Hunter đứng đầu nghiên cứu các thiết kế mới cho giày chạy. Nhờ các thông số từ Ward và phân tích từ phòng thí nghiệm, Saucony tinh chỉnh nguyên mẫu để tung ta dòng Endorphin Pro nguyên bản vào năm 2020 với tấm carbon cong tích hợp trong lớp đế giữa PWRRUN PB làm từ nhựa PEBA độc quyền.
Ward dùng phiên bản nguyên mẫu này để xếp thứ 6 giải New York City Marathon 2018 (2:12:24) và thứ 8 giải Boston Marathon 2019 (2:09:25). Nhờ đó, Saucony tiếp tục cải tiến Endorphin thành các phiên bản mới, kể cả mẫu Endorphin Elite mới tung ra gần đây.
9. Saucony lấn sân sang giày hip-hop
Saucony tung ra rất nhiều mẫu giày đi thường ngày trong 20 năm qua ở dòng Saucony Originals, lặp lại thiết kế điển hình của giày chạy thông dụng những năm 1980 và 1990. Một trong những thiết kế đó là sự hợp tác với rapper kiêm chuyên gia thời trang nổi tiếng Trinidad James, dẫn tới nhiều phiên bản rực rỡ như Jazz 81 – phong cách giày hoài cổ mô phỏng lại phong trào chạy bộ phong cách Jazz phổ biến đầu những năm 1980.
(VnRun lược dịch từ OutsideOnline)
