Marathon nam Olympic 2024: Kipchoge, Bekele và những ẩn số

Với mỗi kỳ Olympic, người hâm mộ điền kinh trên khắp thế giới đều chung câu hỏi “ai sẽ giành HCV” ở nội dung họ yêu thích. Những người yêu thích marathon cũng không ngoại lệ, nhưng để trả lời được câu hỏi đó không dễ khi Olympic lần này có rất nhiều tên tuổi góp mặt và bên cạnh đó có không ít ẩn số chờ bước ra ánh sáng.

Nếu không qua đời vì tai nạn ô tô hồi tháng 2 năm nay, Kelvin Kiptum có lẽ sẽ là cái tên được nhắc đến đầu tiên. Chân chạy càn quét các giải major vào năm 2023 này đã phá kỷ lục của Kipchoge với thông số 2:00:35 ở Chicago vào năm ngoái, nhưng thật đáng tiếc là tai nạn đó đã khiến chúng ta không có cơ hội được thấy anh thể hiện tài năng trên vũ đài Thế vận hội cũng như cuộc so tài giữa anh và Kipchoge sẽ mãi chỉ là niềm tiếc nuối khôn nguôi. Nhưng không vì thế mà cuộc so tài vào ngày 10 tháng 9 tới kém hấp dẫn hơn. Vì vẫn còn đó những chân chạy lừng lẫy khác như Kipchoge, Bekele, Benson Kipruto.

Ứng cử viên cần nhắc tới trước hết có lẽ vẫn là Eliud Kipchoge. Trước khi Thế vận hội Tokyo diễn ra có không ít điều tiếng rằng chân chạy khi đó 36 tuổi này đang trên đà đi xuống vì một năm trước anh về thứ 8 tại London Marathon – thất bại đầu tiên của anh trong 7 năm. Nhưng Kipchoge vẫn xuất sắc như thường thấy, giành HCV lần thứ 2 liên tục với khoảng cách 80 giây – cách biệt lớn nhất ở Olympic kể từ chiến thắng của Frank Shorter năm 1972.

Lần này điều tiếng càng nhiều về việc Kipchoge đang sa sút. Dù vẫn là một trong những chân chạy marathon tốt nhất thế giới vì mới vô địch Berlin chưa đầy 1 năm trước và lập kỷ lục thế giới chưa đầy 2 năm trước thì anh đến Kipchoge với vị thế bấp bênh hơn bao giờ hết.

Ở giải marathon gần nhất tại Tokyo, Kipchoge về thứ 10 với thông số 2:06:50 – vị trí tệ nhất sự nghiệp của anh cho đến nay và chậm hơn nhà vô địch Benson Kipruto hơn 4 phút. Kipchoge cho biết anh không ngủ ngon trong 3 ngày trước giải vì bị stress trước những lời đe dọa và buộc tội vô căn cứ rằng anh dính líu đến cái chết của Kelvin Kiptum.

Theo Valentijn Trouw (người đại diện lâu năm của anh) thì để chạy tốt một giải cần tới cả 2 yếu tố thể lực lẫn tinh thần. Anh sẵn sàng về thể lực cho giải Tokyo nhưng tinh thần có lẽ không. Kipchoge cũng không thành công với những giải có độ dốc cao. Lần duy nhất anh tham dự một giải như thế là Boston 2023 có kết quả không hề suôn sẻ. Lúc đó Kipchoge không điều chỉnh chương trình tập luyện cho đường chạy đặc biệt ở Boston mà vẫn tuân thủ chương trình quen thuộc. Anh về thứ 6 khi bị những con dốc ở đồi Newton đánh bại.

Trouw cũng hiểu rằng siêu sao của mình không muốn lặp lại những gì xảy ra ở Boston và cho biết chế độ tập luyện của anh không cứng nhắc như vẫn phát biểu với truyền thông. 80-90% chương trình vẫn tương tự những gì Kipchoge tập lâu nay nhưng HLV Patrick Sang đã điều chỉnh một chút cho những giải cụ thể, chẳng hạn như đường chạy ở Paris. Họ đã tìm hiểu cung đường ở Paris, hiểu rõ những thách thức nên có sự chuẩn bị riêng, và có lẽ đã sẵn sàng chinh phục thử thách.

Nếu chiến thắng ở Paris, Kipchoge sẽ làm nên lịch sử. anh sẽ trở thành người đầu tiên 3 lần liên tục giành HCV marathon Olympic và ở tuổi 39 thì anh cũng sẽ trở thành chân chạy già nhất (không chỉ với marathon) giành HCV tại một kỳ Thế vận hội. Anh cũng sẽ có được đều còn thiếu trong sự nghiệp lẫy lừng: vô địch một giải có cung đường rất dốc. Nhưng phải lặp lại rằng, mọi điều có vẻ chống lại anh, và anh không hẳn chắc thắng.

Tuy nhiên trong số những chân chạy còn lại, rất khó chọn ra người nổi trội. Sisay Lemma của Ethiopia phần nào nổi lên như ứng viên số một (về lý thuyết) khi đạt thành tích tuyệt vời 2:01:48 tại Valencia vào tháng 12 năm ngoái (đứng thứ 4 trong số các chân chạy marathon tốt nhất mọi thời đại và phá luôn kỷ lục giải này do Kiptum lập năm 2022) và tiếp đó chiến thắng tại Boston vào tháng 4 năm nay. Nhưng mới đây, anh phải rút lui vì chấn thương dây chằng và người đồng đội Tamirat Tola sẽ thay vị trí của anh ở vạch xuất phát.

Tola có thành tích rất tốt với tấm HCĐ 10.000m Olympic Rio de Janeiro 2016, HCB (2017) và HCV (2022) marathon giải vô địch điền kinh thế giới. Đặc biệt anh đạt thành tích 2:04:58 để phá kỷ lục giải New York City do Geoffrey Mutai lập từ cả thập kỷ trước. Rủi ro là Tola đã bỏ cuộc 2/3 giải marathons gần nhất – giải vô địch thế giới 2023 ở Budapest và giải London năm nay. Hơn nữa thành tích marathon của Ethiopia tại Olympic không lấy gì làm sáng sủa. Trong 3 kỳ gần nhất, 7/9 chân chạy nam của nước này bỏ cuộc, ở các năm 2012 và 2021 thì 3/3 thành viên đội tuyển đều dừng cuộc chơi trước khi về được đến vạch đích.

Hai nhà vô địch các giải mới diễn ra đầu năm nay đều là những cái tên nặng ký. Benson Kipruto vô địch 3 giải major trong 3 năm qua (Boston 2021, Chicago 2022, Tokyo 2024) và bước vào Thế vận hội với tư cách người chạy nhanh nhất năm (2:02:16 ở Tokyo). Người đồng đội của anh, tân vô địch giải London Alexander Mutiso chưa bao giờ không được đứng bục kể từ khi ra mắt cự ly marathon 2 năm trước. Cụ thể, Mutiso về thứ 3 giải Valencia 2022 (2:03:29), vô địch giải Prague 2023 (2:05:09), á quân giải Valencia 2023 (2:03:11), và vô địch London 2024 (2:04:01). Timothy Kiplagat (á quân giải Tokyo năm nay với thành tích 2:02:55) của Kenya cũng cần được nhắc tới nếu có cơ hội thế chỗ ai đó, tương tự là Deresa Geleta (vô địch giải Bắc Kinh 2023 và Seville 2024) của Ethiopia.

Victor Kiplangat của Uganda cũng là chân chạy đáng lưu ý. Thành tích tốt nhất của anh chỉ 2:05:09 và chỉ về thứ 15 giải Tokyo vào tháng 3 vừa qua nhưng thành tích của anh ở các giải khác lại rất tốt, với HCV Đại hội thể thao khối Thịnh vượng chung 2022 và HCV giải VĐTG 2023. Ngoài ra, các chân chạy Uganda thường tỏ ra xuất sắc ở những cung đường dốc, Kiplangat còn là nhà vô địch giải chạy núi thế giới 2017, nên nếu nhắc đến ẩn số ở Paris thì anh xếp đầu bảng.

3 năm trước, cặp bạn tập Abdi Nageeye của Hà Lan và Bashir Abdi của Bỉ gây bất ngờ khi về thứ 2-3 ở Olympic (chỉ sau Kipchoge). Trong thời gian sau đó, Abdi vẫn giữ phong độ, đều về trong top 4 cả 6 giải marathon anh tham dự, với 2 chức vô địch giải Rotterdam 2021 và 2023. Nageeye vô địch giải Rotterdam năm nay với kỷ lục giải 2:04:45. Vì vậy không thể bỏ quả họ khi nhắc đến những người có thể bước lên bục nhận huy chương ở Paris tới đây.

Ứng cử viên nặng ký nữa là Kenenisa Bekele. Chân chạy từng 3 lần lên ngôi các cự ly dài trong sân vận động này gặp không ít bất lợi. Anh đã 42 tuổi và không vô địch giải nào từ năm 2019. Bekele cũng chật vật để giữ phong độ trong suốt sự nghiệp chạy marathon và Paris sẽ là giải thứ 3 anh tham dự trong 9 tháng qua. Không dễ để anh giành HCV, dù ít nhất anh cũng đạt được điều không ai ngờ tới vào hơn một năm trước: có mặt ở sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh.

Sau khi giành HCV 5.000m ở Athens 2004, 2 HCV 5.000m/10.000m ở Bắc Kinh 2008, Bekele về thứ 4 nội dung 10.000m ở London 2012 rồi không giành được vé tới Rio 2016 hay Tokyo 2020. Có vẻ giấc mơ về một kỳ Olympic thứ 4 đã lụi tắt, nhất là qua thành tích 2:06 ở Berlin và 2:05 ở London năm ngoái. Nhưng điều kỳ diệu đã xảy ra.

Bekele lập kỷ lục thế giới nhóm tuổi ngoài 40 với thông số 2:04:19 tại giải Valencia 2023 (xếp thứ 4 chung cuộc) và rồi giành ngôi á quân London năm nay (2:04:15), dẫn đầu cho đến những km cuối cùng. Để rồi anh có tên trong đội tuyển marathon Ethiopia tới Paris.

Bekele là một huyền thoại, và nếu giành HCV marathon Olympic ở tuổi 42 thì đó sẽ là một trong những thành tích tuyệt vời nhất không chỉ cho chạy bộ mà cho mọi môn thể thao khác. Phải thừa nhận rằng điều đó gần như không thể nhưng nếu bạn là fan của Bekele, chỉ cần thấy anh trên vạch xuất phát, đốt lại hy vọng trong ngày hội thể thao này cũng đủ tuyệt vời rồi.

Rõ ràng có tới 84 chân chạy tham gia nhưng cuộc đua tranh tấm HCV danh giá sẽ chỉ xảy ra trong số những cái tên trên. Một yếu tố không thể không tính tới là thời tiết nóng nực ở Olympic luôn mang lại điều thú vị: 1 điều bất ngờ trên bục nhận huy chương. Và dù thời tiết không tạo được ảnh hưởng thì vẫn còn một biến số nữa: cung đường với độ dốc cao. Vì thế, đừng sốc nếu bạn thấy một chân chạy không được đề cập ở trên sẽ bước lên bục nhận huy chương. Và đó cũng là vẻ đẹp của chạy bộ.

(VnRun tổng hợp)