5000m (khi chạy trong sân vận động) và 5 km (khi chạy ngoài đường phố) là hai kỷ lục riêng rẽ trong môn điền kinh vì tuy có cùng khoảng cách về mặt kỹ thuật, nhưng kỷ lục thế giới 5000m được thiết lập trong sân vận động thường nhanh hơn kỷ lục được thiết lập trên đường phố vì thời gian chạy ở sân vận động luôn nhanh hơn. Với cự ly 5 km, có rất nhiều chi tiết thú vị khi nhìn lại lịch sử của nó.
Chân chạy nữ người Kenya Beatrice Chebet hiện đang giữ kỷ lục thế giới cự ly 5km với thời gian 14:13. Để dễ hình dung, thời gian đó tương đương tốc độ trung bình 4 phút 34 giây 56 mỗi dặm, hoặc 2 phút 50 giây 06 mỗi km. Chân chạy 23 tuổi này đã phá kỷ lục vào ngày 31 tháng 12 năm 2023 tại giải Cursa dels Nassos ở Barcelona (Tây Ban Nha), rút ngắn được 06 giây so với thành tích của Ejgayehu Taye người Ethiopia (14:19) được thiết lập tại chính giải này vào năm 2021. Taye về thứ hai sau Chebet tại giải năm 2023 với thông số 14:21.
Berihu Aregawi của Ethiopia giữ kỷ lục nam cự ly 5km với thời gian 12:49 – cũng được thiết lập tại giải Cursa dels Nassos ở Barcelona ngày 31 tháng 12 năm 2021. Tức là anh chạy 4 phút 07 giây 52 mỗi dặm, hay 2 phút 33 giây 08 mỗi km. Trước đó, Joshua Cheptegei của Uganda – hiện đang là kỷ lục gia thế giới ở cự ly 5000m – giữ kỷ lục với thời gian 12:51 thiết lập ngày 16 tháng 2 năm 2020 tại Monaco.
5km là kỷ lục khá non trẻ trong lịch sử điền kinh thế giới. Mãi tận tháng 11 năm 2017, cự ly này mới được Liên đoàn Điền kinh Thế giới coi là sự kiện chính thức và thời điểm kỷ lục đầu tiên được công nhận là từ ngày 1 tháng 1 năm 2018 nếu thành tích bằng hoặc hơn 13:10 đối với nam và 14: 45 với nữ. Do thành tích như yêu cầu trên không đạt được trong năm 2018 ở cả hai hạng mục nên thông số tốt nhất ở cự ly 5km của năm đó được công nhận kỷ lục.
Vì lý do đó Caroline Kipkurui trở thành chân chạy nữ đầu tiên giữ kỷ lục thế giới 5km sau khi đạt thành tích 14:48 tại Praha vào năm 2018. Tháng 2 năm 2019, Sifan Hassan trở thành tân kỷ lục gia khi rút ngắn 4 giây so với kỷ lục cũ, đạt thành tích 14:44 trong giải chạy chỉ dành cho nữ ở Monaco. Beatrice Chepkoech của Kenya sau đó đã nâng cao kỷ lục thêm 1 giây (14:43) tại giải Monaco Run diễn ra tháng 2 năm 2021. Tháng 4 cùng năm, vận động viên ba môn phối hợp người Anh Beth Potter đã đạt thông số rất ấn tượng 14:31, nhưng thành tích này không được công nhận do không phải kiểm tra doping. Chưa đầy một tháng sau, chân chạy Karoline Bjerkeli Grøvdal của Na Uy đạt thành tích 14:39, nhưng một lần nữa không được Liên đoàn Điền kinh Thế giới công nhận.
Tháng 9 năm 2021, Senbere Teferi của Ethiopia xác lập thông số 14:29 ở Herzogenaurach để vượt qua cả thành tích 14:43 của Chepkoech và thành tích 14:44 của Hassan. Nhưng vào tháng 12 năm đó, một chân chạy Ethiopia khác là Ejgayehu Taye đã nâng thành tích lên mốc mới khi cô đăng quang giải Cursa dels Nassos sau thời gian 14:19. Kỷ lục của Taye tồn tại đúng hai năm cho tới khi khi Beatrice Chebet của Kenya đạt mốc thời gian 14:13 vào ngày cuối cùng của năm 2023.
Thành tích 13:30 của Bernard Kibet Lagat được lập ở Praha vào tháng 9 năm 2018 đã trở thành kỷ lục thế giới 5km nam đầu tiên được Liên đoàn Điền kinh Thế giới công nhận. Julien Wanders đã vượt qua thành tích đó ở Monaco vào năm 2019 khi chạm mốc 13:29 – Edward Chesterek của Kenya đạt mức thời gian ngang bằng vào tháng 4 năm sau. Tháng 11 năm 2019, người đồng hương Kenya Robert Keter rút ngắn được 7 giây (13:22) để giành chiến thắng giải Urban Trail Lille ở Pháp, trước khi Rhonex Kipruto vươn lên nắm giữ kỷ lục vào tháng 1 năm 2020 với thành tích 13:18 và giành chức vô địch giải Valencia Ibercaja 10K – đồng thời thiết lập luôn kỷ lục 10km mới. Chỉ một tháng sau, chân chạy người Uganda Joshua Cheptegei đã cải thiện thành tích tới 27 giây tại giải Monaco Run 5K (12:51) để trở thành người giữ kỷ lục mới. Berihu Aregawi của Ethiopia còn làm tốt hơn vào tháng 12 năm 2021 với thời gian 12:49. Cho đến nay đây vẫn là kỷ lục thế giới 5km.
(VnRun dịch từ RWUK)
