2023 là một năm đặc biệt của chạy bộ Việt Nam. Sau đại dịch Covid, phong trào bùng nổ với rất nhiều ấn tượng. Cùng VnRun điểm lại những ấn tượng chính.
Số lượng các giải chạy bùng nổ
Năm 2023 là năm có số lượng giải chạy nhiều nhất trong vòng hơn một thập kỷ nay (kể từ khi phong trào chạy bộ Việt Nam manh nha phát triển) với hàng trăm giải được tổ chức. Các giải chạy được tổ chức kéo dài suốt các tháng trong năm và trải dài từ Bắc xuống Nam, gần như tỉnh thành nào cũng có giải chạy được tổ chức ở quy mô phù hợp. Nhiều địa phương đã lần đầu có tên trên bản đồ chạy bộ như Nghệ An (giải Về miền ví giặm), Hải Phòng (VnExpress Marathon), Lai Châu (Tiền Phong Marathon). Những thành phố lớn như TP HCM hay Hà Nội có mật độ tổ chức khá dày, phần nào ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân khiến các đơn vị tổ chức phải có những điều chỉnh ở các mùa giải tới.
Nhìn một cách tổng thể, các giải chạy ở Việt Nam năm 2023 được tổ chức khá bài bản, đáp ứng nhu cầu của runner và cũng đánh dấu sự trưởng thành của phong trào chạy bộ trong nước. Một số hệ thống giải như VnExpress Marathon, Heritage, Discovery, … đã trở thành thương hiệu được tin tưởng, thu hút rất đông các runner tham gia. Trung bình các giải lớn có tới trên dưới 10 nghìn chân chạy tham dự, thậm chí một số giải như Techcombank Ho Chi Minh, Long Biên Marathon, VnExpress Marathon Midnight Hà Nội có tới xấp xỉ 15 nghìn người ghi danh. Thậm chí giải Long Biên Marathon 2024 mở bán cuối tháng 12 đã hết sạch hơn 10000 BIB chỉ trong 2 ngày, website đăng ký luôn trong tình trạng nghẽn mạng vì lượng truy cập quá đông.
Những tên tuổi khẳng định vị thế
2023 cũng là năm các chân chạy chuyên nghiệp tham gia rất nhiều giải ở Việt Nam. Hoàng Nguyên Thanh, Hoàng Thị Ngọc Hoa, Nguyễn Thị Oanh, Phạm thị Hồng Lệ, Trần Văn Đảng, Nguyễn Văn Lai, Phạm Thị Huệ, Trịnh Quốc Lượng, Lèo Thị Tình, Phạm Tiến Sản, Đỗ Quốc Luật, Nguyễn Trung Cường… là những cái tên thường xuyên có mặt trên bục nhận giải. Những chân chạy có thâm niên “ăn cơm tuyển” này vẫn cho thấy ưu thế so với các chân chạy nghiệp dư. Một số chân chạy lần đầu ra mắt chạy FM như Bùi Thị Thu Hà, Lương Đức Phước đều đạt thành tích rất tốt. “Nữ hoàng đi bộ” Nguyễn Thị Thanh Phúc với 17 lần vô địch quốc gia và 5 HCV SEA Games cũng có màn chào sân nội dung FM ở một giải chạy trong nước khá ấn tượng với thành tích 03:07:58 ở VnExpress Marathon Hải Phòng 2023.
Lão tướng Nguyễn Văn Lai là chân chạy chuyên nghiệp nam có thành tích chạy FM tốt nhất năm khi. Trong hơn một thập kỷ qua, anh là ngọn núi lớn phủ bóng các cuộc tranh tài khu vực cự ly 5000m, 10000m trong nhưng mãi tới 2023 mới tham gia cự ly full marathon. Tố chất của một VĐV chuyên chạy các cự ly trung bình và dài được anh thể hiện rõ với những thành tích như giải nhì Tiền Phong Marathon ở Lai Châu (chỉ sau Hoàng Nguyên Thanh) và chính thức vô địch một giải FM lớn ở VnExpress Marathon Imperial Huế với thành tích 2:31:29. Thành tích của Nguyễn Văn Lai tại các giải chạy FM luôn rất ổn định quanh mốc 2:30 và anh đặt mục tiêu chính phục mốc 2:25 trong 2 năm.
Tuy mất một thời gian gián đoạn tập luyện FM vì quay trở lại thi đấu giải vô địch điền kinh quốc gia cho đội Quân đội nhưng Lai có màn trở lại tuyệt vời bằng chức vô địch VnExpress Marathon Midnight Hà Nội. Thành tích 2:25:04 ở giải này không chỉ là thông số chạy marathon tốt nhất của Việt Nam năm 2023 mà còn đưa Lai vào danh sách top 5 chân chạy marathon nhanh nhất lịch sử điền kinh Việt Nam tính đến hiện tại.
Không có nhiều kinh nghiệm như Nguyễn Văn Lai nhưng chân chạy mới 19 tuổi Lê Thị Tuyết đã trở thành VĐV nữ có thành tích FM tốt nhất năm. Cô bé hạt tiêu này là gương mặt tài không đợi tuổi của chạy bộ Việt Nam. Dù thời gian tập FM chưa lâu nhưng Tuyết đã mang về tấm HCV marathon lịch sử cho quê nhà Phú Yên tại Đại hội TDTT toàn quốc 2022 với thông số 2:47:36, phá luôn kỷ lục đại hội. Được chọn vào danh sách tham dự SEA Games 32 tại Campuchia, Tuyết tiếp tục cho thấy tiềm năng khi phải thi đấu dưới cái nóng đổ lửa ở Xiêm Riệp nhưng vẫn xuất sắc giành HCB, để quốc ca và lá cờ Việt Nam được cất lên trên nước bạn.
Với các giải chạy trong nước năm 2023, Tuyết luôn vô địch mỗi khi tham dự. Các giải Tiền Phong Marathon (cũng là giải VĐQG) ở Lai Châu, Vietcombank Mekong Delta Hậu Giang đều thuộc về cô bé cao 1m46 và nặng chưa đầy 40kg này. Đặc biệt tại giải Hà Nội Heritage Marathon vào tháng 10, Tuyết xuất sắc vượt qua các chân chạy nữ châu Phi, giành chức vô địch với thành tích 2:44:35 (pace trung bình 3:51). Đây là thành tích chạy full marathon nữ tốt nhất Việt Nam năm 2023 và vượt kỷ lục quốc gia của Hoàng Thị Thanh (2:45.09). Tuy nhiên kỷ lục này không được Liên đoàn Điền kinh Việt Nam công nhận vì đường chạy giải không đạt chuẩn AIMS.
Nhiều chân chạy phong trào xuất sắc lộ diện
2023 cũng là năm chất lượng phong trào chạy bộ phát triển vượt bậc với rất nhiều chân chạy xuất sắc xuất hiện. Càng về cuối năm càng có nhiều chân chạy đạt sub3 – cột mốc được coi là “ngôi đền thiêng” của giới chạy bộ. Giải VnExpress Marathon Hà Nội Midnight mới lập kỷ lục 50 chân chạy đạt sub3 thì chỉ 3 tuần sau VnExpress Marathon Hải Phòng có tới 80 sub3 – phá sâu kỷ lục và là giải chạy tại Việt Nam có nhiều runner đạt sub3 nhất từ trước đến nay.
Bước trưởng thành của những chân chạy phong trào thuộc hàng elite được thể hiện qua thành tích của không kém nhiều so với những chân chạy chuyên nghiệp. Những năm trước, Đặng Anh Quyết (Đan Quyết) gần như độc bá ngôi vị số 1 (là runner thuần phong trào duy nhất đạt mốc sub 2:40 khi chạy FM), và năm nay anh vẫn duy trì thành tích này, có điều bị cạnh tranh quyết liệt từ những chân chạy khác. Hàng loạt cái tên xuất hiện đầy ấn tượng như Phạm Văn Thọ (Bắc Ninh Run) liên tiếp lập PR, tiến rất sát mốc sub 2:40, Trương Văn Quân (Thái Nguyên Runners) sub 2:41 ngay lần chạy FM đầu tiên, Trịnh Đình An (Thanh Hà Runners) trở thành chân chạy phong trào thứ 4 đạt mốc 2:40, hoặc chuyên gia chạy trail Trần Duy Quang nhưng lại đạt mốc 2:39 khi chạy road ở Long Biên Marathon.
Một cái tên được nhắc đến rất nhiều là Lê Minh Tuân của 88 Runners. Mới chạy lại vài năm sau quãng thời gian rất dài dừng chạy bộ vì lý do công việc nhưng runner U40 này xứng đáng là hiện tượng chạy bộ phong trào khi lọt top 10 những chân chạy nữ (cả chuyên nghiệp và phong trào) đạt thành tích tốt nhất trong năm. Ở giải Hạ Long Heritage Marathon, Tuân khiến cộng đồng chạy bộ bàn thảo sôi nổi với thành tích 3:03:01 thì sang VnExpress Marathon Hải Phòng, xuất sắc đạt thành tích 2:58:38. Sau Hà Thị Hậu và Nguyễn Linh Chi, cô là chân chạy phong trào thứ 3 của Việt Nam đạt sub3 – thành tích không dễ đạt được ngay cả với các chân chạy nữ chuyên nghiệp.
Tân vương chạy bộ phong trào nam năm 2023 là Hứa Thuận Long – cái tên khá đình đám mấy năm trước khi liên tục đạt sub3 trong nhiều giải chạy. Vắng bóng khá lâu nhưng khi trở lại vào năm nay, Long vẫn cho thấy hình ảnh mạnh mẽ với màn bám đuổi tuyển thủ Trịnh Quốc Lượng khá ấn tượng ở VnExpress Marathon Nha Trang. Ở giải VnExpress Marathon Hải Phòng, Long có một ngày thi đấu xuất sắc, bứt tốc ngay từ đầu, vượt qua những đối thủ sừng sỏ như Vũ Đình Duân, Đỗ Văn Hoàng, và cả tuyển thủ quốc gia Lương Đức Phước để gần như một mình một ngựa về đích đầu tiên. Thành tích 2:34:29 của Long đưa anh thành chân chạy phong trào đạt thành tích tốt nhất Việt Nam năm 2023.
Chân chạy 60+ Nguyễn Văn Kết (Hà Giang Runners) là hiện tượng thú vị của chạy bộ Việt Nam. Chân chạy 63 tuổi đến từ Hà Giang này khiến cộng đồng liên tục ngỡ ngàng khi liên tục đạt PR. Đến với chạy bộ 14 năm nhưng mãi tới giải VnExpress Marathon Hạ Long tổ chức giữa tháng 9, ông mới được biết tới khi đạt thành tích 3:18:04, hạng 39 chung cuộc, hạng Nhì lứa tuổi 60+ (sau lão tướng Võ Kính của BDRC). Tới giải Long Biên Marathon, ông gây ấn tượng khi “chạy lạc đường” 42km mà thành hơn 60km (thêm 1 vòng lặp nữa). Bước sang giải VnExpress Marathon Hà Nội Midnight, ông đạt thành tích xuất sắc 3:09:28, nhưng bước ngoặt thực sự đến ở giải VnExpress Marathon Hải Phòng khi ông tiệm cận ngôi đền thiêng sub3. Thành tích 3:02:06 thật sự khiến giới chạy bộ ngả mũ vì thành tích không dễ đạt được với những chân chạy ít hơn ông 30 tuổi và chính thức đưa ông lên vị trí số 1 trong bảng thành tích chạy FM lứa tuổi trên 60.
Nguyễn Đức Trường Giang (Bắc Ninh Run) cũng là cái tên đáng nhắc tới. Trở thành “tâm điểm” khi chạy dép vô địch 5km giải Ecopark Run Kid 2023 với 20 phút 42 giây (tương đương pace 4:08), cậu bé 11 tuổi này liên tục tiến bộ qua từng giải. Ở giải Hà Nội Heritage Marathon Race, Giang giành giải 3 với thành tích 20 phút 6 giây, rút được 35 giây so với lúc chạy ở Ecopark. Ở giải Hạ Long Bay Heritage Marathon, Giang đạt một cột mốc đáng nhớ với thành tích 19 phút 41 giây cho cự ly 5km, rút tiếp 25 giây so với giải Heritage Hà Nội. Có năng khiếu, được đầu tư rèn luyện bài bản, được các chân chạy nhiều kinh nghiệm kèm cặp, Giang có triển vọng trở thành elite (không chỉ của chạy bộ phong trào) trong tương lai và bước ra những sân chơi lớn hơn.
Vươn dần ra thế giới
Runner Việt Nam không chỉ bó hẹp trong phạm vi các giải chạy trong nước mà bước đầu “mang chuông đi đánh xứ người”. Hình ảnh các chân chạy Việt Nam xuất hiện ở các giải chạy lớn, kể cả 6 giải World Marathon Majors, không còn là điều hiếm hoi. Trên các diễn đàn chạy bộ, những topic chia sẻ kinh nghiệm khi chạy ở nước ngoài hoặc rủ nhau lập nhóm tham gia các giải ngày càng thu hút đông đảo runner tương tác.
Thành tích của runner Việt Nam cũng khá cao, liên tục đạt sub3 tại các giải chạy ngoài Việt Nam, thậm chí các chân chạy Việt Nam (Đan Quyết, Nguyễn Thị Đường, Lê Văn Tuấn…) nhiều lần đứng ở bục cao nhất tại những giải chạy trong khu vực Đông Nam Á. Trong đó cái tên nổi bật là Hà Thị Hậu. Đến với chạy bộ chưa lâu nhưng Hậu nhanh chóng gây ấn tượng ở nội dung chạy trail, vô địch hàng loạt các giải trong nước rồi các giải tầm cỡ hơn thuộc hệ thống UTMB danh giá như Doi Inthanon (100km), Asia Trail Masters và đặc biệt là về thứ 4 tại giải Ultra-Trail du Mont-Blanc 2023 tổ chức tại Chamonix (Pháp) vào tháng 9/202. Hậu là chân chạy đầu tiên của Đông Nam Á lọt top 10 tại giải chạy địa hình lớn nhất thế giới này.
Trong những thành tích bước đầu trên của chạy bộ Việt Nam có vai trò của Quỹ thể thao Đoàn Ngọc Hải. Là một quỹ tư nhân nhưng trong năm 2023, quỹ là bà đỡ hỗ trợ kinh phí và làm thủ tục đưa khá nhiều runner Việt Nam (cả chuyên nghiệp và nghiệp dư) ra các giải quốc tế, giúp họ làm quen với không khí thi đấu, tích lũy kinh nghiệm. Những chuyến du đấu này vừa cho thấy vai trò của xã hội hóa với chạy bộ và cũng có thể coi là một những bước đầu tiên và rất quan trọng để xây dựng nền móng cho chạy bộ, tạo đà bứt phá trong tương lai.
Năm 2023 đã qua, bức tranh chạy bộ Việt Nam tuy chưa hẳn hoàn hảo nhưng chủ yếu là những gam màu tươi sáng. Đó là bệ phóng tốt để chạy bộ Việt Nam phát triển trong tương lai, hướng tới mục tiêu ghi dấu ấn trong làng chạy bộ thế giới.
(VnRun tổng hợp)
