Hầu hết người chạy bộ, già hay trẻ, lính mới hay lão làng đều được nghe nói rằng “chạy vừa thôi, chạy nhiều hỏng chân đấy” hoặc “những người chạy nhiều có ai có đầu gối tốt đâu”. Không ít thì nhiều, những lời “cảnh báo” đó đều khiến bạn phần nào dao động, nhưng sự thật có đúng thế không? Trái ngược với lời đồn, chạy dài hiếm khi gây ra vấn đề gì cho đầu gối người chạy mà hạn chế được tổn hại, khiến đầu khớp khỏe hơn.
Chạy bộ sẽ giúp đầu gối khỏe hơn?
Từng phải đi tập tễnh mấy ngày sau lần chạy marathon đầu tiên nên bác sĩ chỉnh hình Alister Hart thuộc trường University College London hiểu rõ thay đổi quan niệm chung không dễ. Anh quyết định tìm hiểu sâu hơn tác động của chạy dài lên các đầu khớp.
Nhóm của Hart thuê 82 trung niên lần đầu chạy giải ghi danh tham gia London Marathon 2017. Chưa ai trong số này chạy nhiều và bị đau đầu gối. Nhóm nghiên cứu khám sàng lọc gối của các runner trước khi thiết kế một chương trình tập luyện trong 4 tháng và chỉ sau 2 tuần, hầu hết người tham gia đều hoàn thành được bài chạy marathon.
Thú vị là lúc bắt đầu chương trình thì không runner nào cho biết mình có vấn đề với đầu gối nhưng khám sàng lọc lần đầu lại cho thấy họ có dấu hiệu chớm bị chấn thương khớp, kể cả rách sụn, thương tổn tủy xương – những triệu chứng ban đầu của viêm khớp.
Những tổn hại nhẹ đó phần nào thay đổi tích cực do rèn luyện. Hai tuần sau cữ chạy marathon đầu tiên, hầu hết các runner giảm hẳn thương tổn tủy xương, sụn cũng khá hơn. Có điều một vài runner có triệu chứng thương tổn nhẹ đến xương và sụn quanh bánh chè – nơi hấp thụ hầu hết xung lực lúc chạy. “Chúng ta không thể ngó lơ hiện tượng này vì nguyên nhân là từ luyện tập và chạy giải. Vì thế cần đặt ra câu hỏi là tổn thương này có dai dẳng và tệ hơn không?” theo bác sĩ chỉnh hình Johann Henckel thuộc Bệnh viện chỉnh hình Hoàng gia Anh.
Nếu đúng, chạy bộ có hại cho đầu gối. Các nhà khoa học tiếp tục với một nghiên cứu khác được công bố năm 2020: họ tái khám sàng lọc đầu gối các runner ở thời điểm 6 tháng sau giải. Phần lớn vẫn tiếp tục chạy dù tổng quãng đường ít hơn.
Kết quả cho thấy đầu gối họ khỏe mạnh hơn thời điểm sau cuộc đua marathon, nhiều thương tổn và các vết rách nhỏ đi, các tổn thương mới quanh bánh chè gần như biến mất, rất ít người còn dấu hiệu vẫn bị rách và chấn thương. “Tôi dám nói rằng chạy bộ không có hại cho đầu gối mà thật ra giúp ích rất nhiều”, Hart tự tin.
Thế thì chạy bộ chữa lành đầu gối bằng cách nào?
Nhóm của Hart tin rằng chạy bộ củng cố các nhóm cơ quan trọng hỗ trợ cho đầu gối, giúp gối chúng ta chịu được nhiều áp lực hơn khi liên tục nện chân xuống đất.
Bồi bổ sụn khớp
Sụn gối có lẽ cũng phát triển do bị ép suốt quá trình chạy. Theo chuyên gia Esculier, “một thời gian dài, chúng ta đều cho rằng sụn không thích nghi được với chạy bộ hoặc các hoạt động khác vì ít được cung cấp máu, nhưng thực tế sụn có thể thích nghi bằng cách trở nên bền bỉ hơn trước áp lực”.
Môt nghiên cứu công bố năm 2022 về chụp MRI trước đó cho thấy những bằng chứng sụn khớp phẳng ra sau cữ chạy nhưng rồi chỉ cần vài giờ là trở lại hình dạng cũ. Luyện tập chạy bộ đúng cách trong thời gian dài, sụn khớp sẽ dày hơn.
Một số runner sẽ gặp chấn thương gối hoặc viêm khớp, nhưng những người không chạy bộ cũng vậy. Một nghiên cứu về khoa học chạy bộ và đầu gối chỉ ra rằng những người thừa cân và qua độ tuổi 50, lại có tiền sử trong gia đình về mắc viêm khớp hoặc từng bị chấn thương gối sẽ có rủi ro về đầu gối cao hơn, mặc dù họ có chạy bộ hay không.
“Nếu chạy bộ làm đầu gối bạn đau thì đừng chạy, hoạt động khác cũng rất hữu ích”, Hart khuyên. Anh đã tập cả đạp xe và nhóm nghiên cứu còn xem xét cả tác động của việc này lên các đầu khớp.
Nếu thử xỏ giày, ngay cả những người hoài nghi cũng thấy rằng đầu gối khỏe hơn và có được niềm khuây khỏa khác khi chạy. Hart vẫn nhớ kỷ niệm khi trình bày các phát hiện từ nghiên cứu về mối quan hệ giữa chạy bộ và đầu gối với các chuyên gia khác, một người nói rằng không tin tưởng nhưng chỉ vài tuần sau, anh thấy người đó đang chạy ở Regent Park (London).
(VnRun lược dịch từ Washington Post)
